Death signs - Үхлийн шинжүүд

 

Сүүлийн үед Монголын Уламжлалт Анагаах Ухааныг сонирхон судлаад байгаа. Уран зохиолын ном мэт яруу сайхан хэллэгтэй юм билээ. Үхлийн талаар өгүүлсэн бүлэгт

 " Бие эвдрэх ёсон" гэж оруулаад, энэ нь дотроо холын, ойрын, магадгүй, магадтай 4 зүйл байдаг байна.

Үхлийн холын шинжид: элч, зүүд, дүр хувирах

элч: мууг ёрлосон элч ирэх, эмчийн сэтгэл ширүүн, өлзийгүй үгс өгүүлэх, юм огтлох, эвдэх, гал мандал үйлдэх цагт элч ирвээс өвчтөн нь үхэхийн шинж

зүүд: үхдэл хөлөглөн зүүдэлвээс үхлийн эзэнд баригдсаны шинж, Морь, гахай, илжиг, тэмээг нүцгэн хөлөглөж өмнө зүг одохыг зүүдэлвээс үхнэ. Оройд мод ургаж, шувууд үүрээ засах, дал мод, өргөст мод зүрхэнд ургах, лянхуа гарах, хавцалд унах, үхээрт хэвтэх, толгой тасрах, хэрээ, бирд, мах идэгчид хүрээлэх, хөлийн арьс хуурах, эхийн умайд орох, усанд урсах, шаварт живэх, загасанд залгигдах, төмөр, алт олох, худалдаа хийх, тэмцэлд дийлдэх, нүцгэн суух, үс сахал хяргах, үхсэнтэй хамт архи уух, түүнтэй нөхөрлөх, улаан хувцас өмсөж, эрхтнээр чимэглэсэн, үхсэнтэй хамт бүжиг үйлдэх, эдгээр нь үхлийн эзний эрхэнд орсны шинж

дүр хувирах: эмч, лам, амраг садан, гэр бүлийнхээ гишүүдэд гэнэт эвгүйцэн уурлах, өнгө зүс доройтох, эсвэл шалтгаангүйгээр сэтгэл санаа нь хэт өндөр болж, үзэсгэлэн цог нь дэлгэрэх гэх мэтээр тухайн хүний дүр төрх, зан ааш огцом өөрчлөгдөхийг хэлнэ.

Ойрын шинжийг дотор нь ойр, маш ойр гэж 2 хуваана.

Ойрын шинж нь: хор, мэс эс туссан атал 9 сүвээс нь цус гарах, хэлснээ даруй мартах, ханиах найтаахаас өмнө дуу нь хувирах, үнэр мэдрэхээ болих, хүрэлцэх мэдрэхүй алдагдах, үсний орой тослогтох, үс хөмсгөнд шинэ заадас, эргүүлэг гарах, нүд гялбаагүй, хярсан туулайн нүд мэт ухархайд ширгэх, хүүхэн харааны өнгө буурах, чих гэдрэг наалдах, хамрын нүх сартайх, хэлний гол харлан хатаж, үг өгүүлж чадахаа болих, доод уруул унжиж, дээд уруул ярзайх, нүүрэнд тоос тогтож, амьсгал хөрөх, шүдэнд хир, хаг тогтох, амьсгал дээрдэх, илч арилах, бие нь хөрөвч халуу оргих мэт санагдвал, түүнчлэн халууцаж зововч хүйтнийг тэвчиж, ёсчлон засавч, эмчилгээ хийвч, өвчин засрахгүй байхыг хэлнэ.

маш ойрын шинж нь: таван махбод, таван эрхтэн бүгд нь зэргээр шингэнэ. Хамгийн түрүүнд шороон махбод хураагдах буюу юм сайн харж чадахгүй, нүд харанхуйлан будангуйрна. Усны чадал галд шингэвэл сүвүүд хатна, галын чадал хийд шингэвэл бие хөрнө, хийн чадал огторгуйд шингэвэл гадаад амьсгал тасарна. Тэгэхээр нас барж байгаа хүн эхлээд харахгүй- сонсохгүй - үнэрлэхгүй - амт мэдрэхгүй - хүрэлцэхийг мэдрэхгүй гэсэн шатлалаар явдаг байна.

магадгүй гэдэг нь эмчилгээнд засал авч чадвал амь аврагдаж мэднэ, засал авахгүй бол үхнэ гэсэн санаа. Магад гэдэг нь эмчлээд нэмэргүй, үхэх нь гарцаагүй гэсэн санаа юм. Хүн эмчилж байгаа эмч үхлийн хол ойрын шинжийг мэдэхгүйгээр өвчнийг илааршуулах нь боломжгүй зүйл учраас түмний сонорт хүргэв.

Posture Center Spinal Rehabilitation

Манайд нэг сонирхолтой өвчтөн бий. Эмчилгээнд яваад бараг 4 сар болж байна. 23 настай, эрэгтэй, оюутан. Нуруу нь өвдөөд жил гаран болсон. Гүрийгээд яваад байсан, сүүлдээ хөдөлж чадахаа больсон. Анх бөхийж албадмал байрлалд орсон, маш их өвдөлттэй хүн ирсэн. Бүсэлхий нурууны нугалам хоорондын диск цүлхийж, мэдрэлээ дарснаас болоод хөлрүүгээ өвдөлт өгнө. Үндсэндээ бол мэс заслын заалт байсан ч гэлээ бид эмийн бус эмчилгээг уламжлалт эмчилгээтэй хослуулж хийхээр шийдсэн юм. Тайландад ажиллаж байхад яг ижилхэн оноштой мэс засалд орсон нурууны өвдөлт намдах нь байтугай архагших тохиолдол цөөнгүй байсан учраас би мэс заслаас татгалз гэж зөвлөсөн юм. Өвчтөн маань ч уйгагүй эмчилгээндээ ирсэн, бид ч бүхий л чадлаараа хичээсэн. Одоо өвдөлт намдсан, булчин суларсан. Удаан хугацаагаар нурууны өвдөлтийг хайхралгүй явсны уршиг нуруу муруйлт өгсөн. Тэрийг нь засах гэж одоо зүтгэж байна даа.

SHOULDER PAIN - Мөрний өвдөлт \ эмч нарт\

Мөрний өвдөлт

Мөр өвдөж байгаа тохиолдолд 4 шалтгааныг бодож байх хэрэгтэй. Үүнд:

1.      Ротатор кафф хавчигдах эмгэгүүд

2.      Ротатор кафф-ын кальци хуримтлагдсан шөрмөсний үрэвсэл

3.      2 толгойт булчингийн шөрмөсний үрэвсэл

4.      Далны тогооны дээд ирмэгийн гэмтэл (Урдаас хойшоо чиглэсэн)- SLAP гэмтэл

Асуумжаар тодруулах гол 5 асуулт:

1.      Яг хаана нь өвдөж байна вэ? \ротатор кафф-ын тендонитийн үед яг акриомон сэртэнгийн дор өвдөнө гэж заадаг. Харин 2 толгойт булчингийн тендонитийн үед бага зэрэг доохон, гар луу чиглэлтэй өвдөнө\

2.      Ямар хөдөлгөөн хийхэд өвдөлт сэдэрч байна вэ? \ ротатор каффын эмгэгийн үед гараа мөрнөөс дээш өргөсөн хөдөлгөөнийг хийхэд өвдөлттэй. Бицефсийн болон SLAP гэмтлийн үед гар доош унжуулсан хөдөлгөөнд мэдрэг болно\

3.      Өмнө нь өвдөж байгаад одоо өвдөхөөсөө илүүтэй хөшингө оргидог болсон тал бий юу? \ хөлдүү мөрний хам шинжийг илрүүлэх гол асуулт. Эхэндээ мөр нь өвддөг байж байгаад одоо өвдөлтгүй хөшдөг болсон гэвэл мөрний үений капсулын наалдацат үрэвсэл буюу хөлдүү мөрний хам шинж гэж оношилно.\

4.      Мөр нь өвдөөд хэр удаж байна вэ?

5.      Ямар тохиолдолд мөрний өвдөлт намддаг вэ?

Сүүлийн 2 асуултыг асууснаар цаашид оношилгооны ямар шинжилгээ хийх, эмчилгээний ямар төлөвлөгөө боловсруулах вэ гэдэгт чиглэл олж авна.

Бодит үзлэг:

Мөрний үеэр хийгддэг бүх хөдөлгөөнийг шалгаж үзнэ. Ротатор кафф шөрмөс хавчигдсан хам шинжийн хурц үед гараа өргөж чаддаггүй өвдөлттэй байдаг. Архаг наалдацат үрэвслийн үед гараа өргөдөг ч 60-90 хэм орчимд бага зэрэг өвдөлтийг мэдэрдэг.

Дээрх 4 булчинг ротатор кафф гэнэ.

1.      m.subscapularis гэмтлийг илрүүлэхдээ өвчтнийг зогсоож байгаад гараа нуруундаа аваад, бүсэлхийнээс дээш өргө гэж хэлнэ. Өвчтэй талын гар бүсэлхийнээс дээш явахгүй бол ротатор каффын далны доод булчингийн шөрмөс гэмтсэн байна гэж үзнэ.  Дараа нь өвчтөн 2 гараа хүйсэндээ аваад, гэдэс рүүгээ хүчтэй шахаж өг гэнэ. Энэ тохиолдолд тохой их биеэс хөндийрч байж сая хүн хэвлийдээ хүчтэй даралт үзүүлнэ. Харин тохой их биеэс салахгүй бол мөн далны доод булчингийн шөрмөсний гэмтэл гэж үнэлнэ. Үүнийг Наполеоны сорил + гэнэ.

2.      m. supraspinatus булчингийн хүчийг шалгахдаа

Өвчтнийг 2 гарыг хэвлий дээр нь тавьж байгаад эмч тохойн дээрээс нь дараад эсэргүүц гэж хэлнэ.

3.      m. infraspinatus and m. teres minor  Энэ 2 булчин нь мөрөөр гадагш эргүүлэх хөдөлгөөн хийхэд оролцоно. Өвчтнийг тохойгоо 90 хэм нугалуулаад , эмч бугалган дээрээс нь бариад дотогш эргүүлэх хүч өгөөд эсэргүүц гэж хэлнэ. Эсэргүүцэж чадахгүй бол дээрх булчингууд суларчээ гэж дүгнэнэ. 

Эмчилгээ:

Дээрх үзлэгийн дүгнэлтээс эмчилгээний төлөвлөгөө урган гарна.

1.      Эхлээд үрэвслийн эсрэг эмчилгээг хэсгийн дулааны эмчилгээг үрэвслийн эсрэг эмийн түрхлэгтэй хавсарч хэрэглэнэ. Яагаад гэвэл акриомон сэртэнгийн дор байгаа шөрмөс хөдөлгөөн хийх тоолонд үрэгдээд үрэвсээд байх хандлагатай. Манай эмнэлэгт Инфрарэд термо шарлагын аппаратыг voltaren gel –тэй ашигладаг. Бас лазер эмчилгээ хийж болно. Манайх милта гээд аппарат ашигладаг. Ултразвук бас хэрэглэнэ.

2.      Мөр дал тохой гарын сарвууг оролцуулсан иллэг хийнэ. Эхлээд дулааны эмчилгээ буюу өнгөц дулаан үүсгэх шарлага, гүний дулаан үүсгэх ультразвук хийсний дараа иллэг хийвэл илүү үр дүнтэй. Мөрний хөдөлгөөнд дал чухал үүрэгтэй оролцдог учраас далны эргэн тойронд иллэг зайлшгүй хийж өгөх, далыг нэг гараар дарж хамгаалж байгаад дасгал өгөх зэрэгт хүмүүс алдаад байх шиг харагддаг.

3.      Зүү эмчилгээ  ерөнхийдөө суганы орчимд, humerus дагуулаад тэмтэр, эрхий хуруугаар хүчтэй дараад явахад өвчтөн өөрөө хөндүүр цэгээ хэлдэг. Тэнд нь зүүгээр хатгаж механик гэмтэл учруулж өгнө. Дараа нь сунгалтын дасгал заавал хийлгэнэ.

4.      Дээрх сорилуудаар аль булчингийн хүч суларсан байна гэдгийг тогтоогоод тухайн булчингийн хүчийг чангаруулах дасгал зааж өгнө. Ингэхдээ эхлээд үений далайцын дасгал хийлгэнэ. Дээр зураг нь байгаа. Дараа нь хэрвээ далайц хязгаарлагдсан бол эмч даралт үзүүлэн идэвхигүйгээр сунгалтын дасгал хийлгэнэ. Ингээд үений далайц сайжирсны дараа эсэргүүцэлтэй дасгал өгч булчингийн хүчийг нэмэгдүүлнэ.

Stroke №2 -Цус харвалттай холбоотой үүсэх чадвар алдалтууд

Цус харвалт бол элбэг тохиолддог эмгэг, нийт харвалт өгсөн хүмүүсийн 33% нь нас бардаг. Утсан дээр алхан байж амьд үлдсэн өвчтнүүдэд бүгдэд нь сэргээн засах эмчилгээ зайлшгүй чухал ач холбогдолтой. Яагаад гэвэл тэдний тархины нэгээхэн хэсгийг баллуурдаад арилгачихсан бөгөөд энэ нь 5 төрлийн чадвар алдалтыг араасаа дагуулдаг. Тархины аль хэсэг гэмтсэнээс шалтгаалан арай өөр өөр хувилбарт шилжинэ. Энийг бичиглэх болсон учир гэвэл хэрвээ таны ойр дотны хүн энэ өвчнөөр өвдсөн бол тэднийгээ ойлгоорой. Таны хайртай хүн гэнэтхэн танихгүй хүн болсон мэт санагдаж болно. Санаагаар болоогүй, өвчнөөс болсон шүү гэдгийг ойлгож, тэднийгээ гэх халуун хайрын сэтгэлээ бүү дундруулаасай гэж хүснэ.

Тархины цус харвалтын дараа ямар чадвар алдалтууд үүсдэг юм бэ?
1. Саа саажилт буюу хөдөлгөөний хяналттай холбоотой бэрхшээл
Энэ нь хамгийн элбэг тохиолддог чадвар алдалт юм. Тархины гэмтсэн хэсгийн эсрэг талын бие саажих нь олонтоо тохиолдоно. Хэрвээ тал бие огт хөдөлгөөнгүй болсон бол гемиплеги гэнэ. Харин булчин суларсан ч хөдөлж байвал гемипарез байна. Энэ чадвар алдалтаас болоод тухайн өвчтөн маань өдөр тутмын үйл ажиллагаанд оролцоход бэрхшээл учирна. Хэрвээ тархины доод бага тархи гэмтсэн бол зохицолт хөдөлгөөний үйл ажиллагаа алдагдсанаас биеийн байршил өөрчлөгдөх, тэнцвэр алдах, алхаанд бэрхшээл учрах шинжүүд илэрнэ.
2. Мэдрэхүйн үйл ажиллагааны алдагдал (үүнд өвдөлт багтана)
Цус харвалтын дараа өвчтөн хүрэлцэх, дулааны, өвдөлтийн, байршилын мэдрэхүйгээ алдаж болно. Өвчтөн барьж буй зүйлээ танихгүй мэдрэхгүй бүр хүнд тохиолдолд өөрийн хөл гарыг ч таньж мэдрэхээ больдог байна. Зарим өвчтөнд парастези буюу арьс жирвэгнэх, чимчигнэх, бадайрах мэдрэмж төрж болно. Тархинд ирэх өвдөлтийн сэрлийг хүлээж авч боловсруулах хэсэг гэмтсэнтэй холбоотой байнгын архаг өвдөлт мэдрэгдэж болно. Мөн саа саажлаас болоод хөдөлгөөнгүй удсантай холбоотой мөр өвдөх нь элбэг.
3. Хэл яриаг ойлгох болон хэрэглэхэд бэрхшээл учрах
Цус харвалттай өвчтний 25%-д хэл ярианы бэрхшээл үүсдэг. Ярих, бичих, унших, ойлгоход бэрхшээлтэй болно. Тархины зүүн талд хэл ярианы төв байрлах бөгөөд Брокийн хэсэг гэмтсэн тохиолдолд тухайн хүн маань өөрийн бодлыг дүрмийн дагуу эвлүүлэн өгүүлбэр болгон хэлж чадахаа байдаг. Хэрвээ түүнээс доохон байрлах Верникийн төв гэмтвэл өөр бусдын хэлж ярьж байгааг ойлгож чадахаа байдаг.  Хэдийгээр дүрмийн хувьд алдаагүй зөв өгүүлбэр хэлж чадах ч харилцан ярьж буй хүний яриаг ойлгодоггүйгээс огт өөр утга авцалдаагүй зүйл ярих нь элбэг. Хэл ярианы хэд хэдэн төв гэмтсэн бол глобал афази буюу хэл яриатай холбоотой бүх үйл ажиллагаа алдагдана. Хүний ярьсныг ойлгохгүй, өөрийн бодлыг эвлүүлэн хэлж чадахгүй, уншиж, бичиж чадахгүй болдог байна.
4. Сэтгэн бодох, санах ойтой холбоотой үүсэх бэрхшээл
Цус харвалтын дараа анхаарал төвлөрүүлэх хугацаа богино болно. Ойрын хугацаанд болсон үйл явдлыг санахаа болино. Төлөвлөгөө боловсруулж чадахгүй, шинэ зорилгот үйлийг хийж чадахгүй, саажсан талыг мэдрэхгүй, тэр талаараа хариу үйлдэл үзүүлж чадахгүй, шинээр зорилгот хөдөлгөөн хийхэд суралцах чадваргүй болж болно. Хэд хэдэн алхам бүхий үйлдлийг гүйцэтгэх чадвараа алддаг байна. Өөрөөр хэлбэл бодол, үйлдэл хоёрын хоорондын холбоос алдагдана гэсэн үг.
5. Сэтгэл хөдлөлд бэрхшээл үүсэх
Биемахбодь болоод сэтгэцийн талаас алдагдсан чадваруудын араас харамсан гашуудах нь зүй ёсны хэрэг. Тиймээс өвчтөн ууртай, түгшүүртэй, гунигтай, айдастайгаар амьдарч эхэлдэг. Энэ нь сэтгэл зүйн хэвийн хариу урвал. Харин тархины аль хэсэг гэмтсэнтэй холбоотой мөн хувь хүний зан төрх, ааш араншин хувирч өөрчлөгдөж болно.