Mental health -3 DELIRIUM буюу Дэмийрэл

Delirium - Дэмийрэл гээд орчуулчихая.
 \ Буруу бол засаад хэлээд өгөөрэй, please\

Энд өвдөлтийн эмчилгээнд хэрэглэгддэг эмнүүдээс болоод ялангуяа морфиноос болж, өвчтөн дэмийрээд байна, яаралтай ирнэ үү гэсэн дуудлага тасгуудаас их ирдэг. Сэтгэц, өвдөлт, хөнгөвчлөхийн эмч нарыг ихэвчлэн дууддаг. Монголд бол ингэтлээ мэргэжсэн тусгай баг дуудах боломж ховор тул хүнд өвчтөнтэй нүүр тулж буй ямар ч мэргэжлийн эмч мэдэж байх хэрэгтэй гэсэн утгаар энэ бичлэгийг оруулж байна. 

Шалтгаан:

I WATCH DEATH - \Би үхлийг харж байна. Энэ нь өвчтөн нас барах эрсдэл өндөр байдагтай холбоотой. Доорх шалтгаануудыг цээжлээд авчихвал эмчилгээний тактикаа цаг алдалгүй, зөв боловсруулахад тун их тус болно доо\

I- Infection \ халдвар\

W- Withdrawal of substance or alcohol \ эм бол архийг гэнэт хасах\

A-  Acute metabolic change \ цочмог метаболизмийн хямрал, жишээ нь: ацидоз, электролитийн өөрчлөлт\

T-  Trauma, severe burns \ гэмтэл, хүнд зэргийн түлэгдэл\

C-  CNS pathology \ Төв мэдрэлийн системийн эмгэг жишээ нь: хавдар, буглаа, гематом гэх мэт\

H-  Hypoxia \ хүчилтөрөгчийн дутагдал\

D- Deficiencies of Vit B12, folate, thiamine, niacin \ аминдэмийн дутагдлууд, ялангуяа В-ийн төрлийнх\

E-  Endocrinopathies \ дотоод шүүрлийн эмгэг, жишээ нь: гипотиреодизм\

A-  Acute Vascular Disease \ цочмог судасны эмгэг\

T-  Toxin of drug \ эмийн хордлого\

H-  Heavy metals \ хүнд металлын хордлого\

                                                         Дэмийрэл гэж юу билээ?

Сэтгэц талаас гаргасан тодорхойлолтоор бол өвчтний ухаан санаанд өөрчлөлт орох \ орчноо мэдрэх чадамж буурах, анхаарал сулрах, шилжих, удаашрах гэх мэт\, танин мэдэх үйл ажиллагаанд өөрчлөлт орох \ санах ой, цаг хугацаа, орон зайн баримжаа алдагдах\, явц нь цочмог эхэлж, хоногийн дотор сайжрах дордох гэсэн үелзэлээр явагддаг ямар нэг өвчний үед 2-догчоор үүсдэг эмгэг шинж юм. Хөгшин хүмүүст тохиолдох нь их тул тэнэгрэлээс ялган оношлох шаардлагатай. Тэнэгрэлийн явц тогтонги байдаг бөгөөд анхааралд өөрчлөлт ордоггүй, санах ой алдагддаг. Тухайн өвчтний ойр дотны хүнээс ярилцлага авах нь онош тогтооход тустай.  Эмнэл зүйн хувьд дэмийрч байгаа өвчтөн 2 янз байна. Нэг хэсэг нь орилж хашгирсан, тийчигнэсэн, хөл гарыг нь хүлэхгүй л бол аппарат, системээ авч чулуудах гээд байдаг. Харин нөгөө хэсэг нь эсрэгээр огт дуугарахгүй, унтаарсан байдалтай байна. Таныг өрөөнд орж ирэхэд харсан мөртлөө юм хэлэхгүй, нүдний харц хурц болсон, та хаана байна гэж асуухад би нөгөө...гэснээ тэс өөр тийшээ харж, өөр юм ярих, таныг өрөөнд байгааг ор тас мартсан шинжтэй байх өөрөөр хэлбэл анхаарал маш хүнд хэлбэрээр алдагдсан байдаг. Сэтгэцийн статус-ийг шалгах тусгай сорил байдаг. Тэрийг дараагийн бичлэгт оруулнаа.  Эмчилгээний хувьд нэн түрүүнд маш яаралтай дэмийрлийн шалтгааныг олох, арилгах шаардлагатай. 1. Орчны эмчилгээ \ өрөөнөөс өвчтөн өөрийгөө гэмтээж болох зүйлсийг гаргах, өрөөнд цаг, календарь байрлуулах, өвчтнийг 24 цагийн турш хэн нэгэн заавал харж байх, дотных нь хүнийг хамт байлгавал бүр сайн, хэрвээ өвчтөн хөдлөх боломжтой бол хөдөлгөөнийг нь дэмжих, нүдний шил, таяг гэх мэт хөдөлгөөн, харилцаанд туслах хэрэгслийг ойр байлгах гэх мэт\
2. Сэтгэц нийгмийн талаас гэр бүлийн гишүүдэд дэмийрэлийн талаар ойлголт өгөх, түр зуур үргэлжилдэг шинж гэдгийг хэлэх, тасгийн сувилагч нарт хичээл орох \ дэмийрч байгаа өвчтний гаргаж байгаа ааш араншинг ойлгож өвчтөнд туслах, хараа хяналтгүй орхиж болохгүй гэдгийг зааж сургах\
3. Эмийн эмчилгээнд хэрвээ архи болон сэтгэц нөлөөт эмийн бодисыг гэнэт хассанаас болж үүссэн дэмийрэл бол амин чухал үзүүлэлтүүд тогтвортой байгаа өвчтөнд бензодиазепиний бүлгийн эм хэрэглэх \ тайландад лоразепам(1-2мг)-ийг өргөн хэрэглэдэг\, бусад бүх шалтгаант дэмийрлийн үед хий юм харж сонсох, огцом түргэн хөдөлгөөн хийх, зан төрхийн цочмог өөрчлөлтийн шинж илэрсэн бол солиорлын эсрэг эм хэрэглэнэ. \ энд галоперидол, серокүэл ихэвчлэн сонгодог.\  Галоперидолын хувьд экстрапирамид хам шинж илрэх гаж нөлөө их гардаг учраас уух хэлбэрээс аль болох татгалзах, тариагаар өндөр тунгаар авбал ЭКГ-д QT удаарширдагийг санаж байх хэрэгтэй. Тунгийн хувьд хөгшин хүмүүст 0,25-0,5 мг -аар 8 цагийн зайтай, хурцадсан үед 30 мин-1 цагийн зайтай нэмэлт тунг булчинд тарих, залуу хүмүүст 1-5 мг-аар хийж болно. Галоперидол тарьж байгаа үед ЭКГ-ийн монитор заавал хийх ёстой.